«Πάντοτε ωραία και μουσικά τα
ελληνικά σου είναι».1
Σήμερα όμως δεν
θα ήταν, και έτσι ο Ραφαήλ δεν θα μπορούσε να συνθέσει κάτι πολύ καλαίσθητον
και λείον για τον ποιητή Αμμόνη, όπως στο καβαφικό ποίημα.
Σήμερα δολοφονούν
λίγο-λίγο την ελληνική γλώσσα με την υποστήριξη δεκάδων γλωσσολόγων, δυστυχώς,
Ελλήνων. Ζητούν να καταργήσουν τα φωνήεντα που δεν υπάρχουν στις άλλες
ευρωπαϊκές γλώσσες. Χάλασαν τον συλλαβισμό, που μάθαμε παιδιά κι ένας άγνωστος
πλέον κυριαρχεί στα βιβλία με την δικαιολογία πως αυτό «καταλαβαίνει» η
φωτοσύνθεση. Το υπόγειο ζητούμενο όμως είναι να συνηθίσουμε πως από τα
συμπλέγματα μπ, ντ, γκ αρχίζουν ελληνικές λέξεις, μια προετοιμασία ίσως για την
επιβολή του λατινικού αλφαβήτου. Καταργούν βαθμηδόν τους διφθόγγους, αβγό αντί
αυγό, αφτί αντί αυτί, τρένο αντί τραίνο (κι ας είναι το ξένο train). Μάθαμε να χρησιμοποιούμε λάθος τον σαν
και το ως κι έτσι ακούμε στην τηλεόραση να λέει π.χ. ένας συγγραφεύς: «εγώ σαν
συγγραφέας ...» ενώ το σωστό είναι η χρησιμοποίηση του ως που σημαίνει κάτι που
αληθινά είναι, ενώ το σαν κάτι που δεν είναι ο ίδιος. Ως συγγραφεύς λοιπόν, ως
ιατρός, ως ζωγράφος, όταν πρόκειται για αληθινά επαγγέλματα. Επικράτησε επίσης
το κακόηχο ρήμα αγχώνομαι αντί του καλαίσθητου και απαλού άγχομαι.
Τι λέω όμως;
Άλλος είναι ο σκοπός μου. Χθες ξαναδιάβασα τις επιστολές φίλων ελληνοφώνων από
την Καλημέρα της Απουλίας. Ο Καίσαρε Καμπανέλλι (ο οποίος εύχομαι να ζει) είχε
μεγάλο καημό που χανόταν η ελληνική γλώσσα στην Κάτω Ιταλία. Μιλούσε τα
καλύτερα ελληνικά στην πόλη, ταξίδευσε στην Ελλάδα και ενδιαφερόταν πολύ για
την διατήρηση της διαλέκτου. Θεωρούσε πως η γλώσσα χάνεται, δεν μιλιέται,
έλεγε, πια από τους νεωτέρους, για τον απλούστατο λόγο πως δεν υπάρχει σχολείο.
«Σήμερα η γλώσσα μας, η γλυκιά ομιλία που ακούγεται στην Νότιο Ιταλία χάνεται.
Μου φαίνεται πως η γλώσσα είναι σαν σώμα γεμάτο αδυναμία, τόσο αδύνατη που
λαχανιάζει όλη μέρα. Για τούτο είμαι όλο πόνο γιατί αν σβηστεί η γλώσσα,
μοναχός μου νογιέμαι στον κόσμο,» μου έγραφε στα γκραικοσαλεντινιανά, τα οποία
είναι αρκούντως κατανοητά. Στην Καλημέρα με την βοήθεια του Καίσαρε, ο οποίος
μιλούσε τα καλύτερα ελληνικά στην πόλη, γνώρισα το κείμενο της διάλεξης2 του
Βίτο Ντομένικο Παλούμπο, το φωτοτύπησα και το έδωσα στην εφημερίδα «Εστία» τον
Δεκέμβριο του 1990, όπου δημοσιεύθηκε σε συνέχειες.3 Ο ελληνόφωνος και
ελληνιστής Παλούμπο έδωσε μία διάλεξη στον Παρνασσό τον Μάιο του 1896 με θέμα
«Περί της εν τη Νοτίω Ιταλία Έλληνοσαλεντικής αποικίας». Ήταν το λαμπρό τέκνο
της Καλημέρας, οι κάτοικοι δείχνουν την οικία του με υπερηφάνεια και η προτομή
του βρίσκεται στον δημόσιο κήπο κοντά στην επιτύμβια στήλη που δώρισε η Αθήνα
το 1960 στην Κοινότητα της Καλημέρας. Στην διάλεξη του με την θαυμάσια
καθαρεύουσα μιλά κι αυτός για τον πλούτο της διαλέκτου, για λέξεις αρχαίες που
παρέμειναν στην γλώσσα, για παραδόσεις, παροιμίες και ποιήματα. Για την διατήρηση
όμως όλων αυτών χρειάζεται Σχολείον. Και τελειώνει ευφυώς την διάλεξη: «Μη
πιστεύσητε δε ως θα ηδύνατο τις να υποθέση ότι η Ιταλία θα έβλεπε δυσαρέστως το
τοιούτο. Η τοιαύτη υποψία είνε ανυπόστατος. Μήπως τάχα ωραία κυρία θα εντρέπετο
διότι έτυχε να φέρη μέλαιναν φακίδα εις το πρόσωπον; Η ελληνοσαλεντινή αποικία
αναθάλλουσα θα ήτο εν επί πλέον κόσμημα εις την ωραίαν και μεγάλη μητέρα
Ιταλίαν».
Τελειώνοντας θα
ήθελα να αναφέρω πως η Ακαδημία Αθηνών βράβευσε (το 1983) «τους Ιταλιώτας Gionanni Andrea Crupi,Domenico Roda, Pietro Jriti, Bruno Casile,Carmelo Tripodi, Salvatore Sicuro, Cesare Campanelli διότι αόκνως εργάσθηκαν για την σωτηρία
της Ελληνίδος Φωνής».
Η λέξη Ιταλιώτας
με συγκίνησε, θυμήθηκα τους Ποσειδωνιάτες του Καβάφη:4
«Γιατί θυμούνταν
που κι αυτοί ήσαν Έλληνες —
Ιταλιώται έναν
καιρό κι αυτοί·»
Σημειώσεις
1.«Για τον Αμμόνη, που πέθανε 29 ετών στα
610», Κ.Π. Καβάφη Ποιήματα, Ίκαρος 1958
2.Από το βιβλίο του Paolo Stomeo,
Vito Domenico Paloumbo e la Grecia Salentina, editrice Salentina- Calatina
3.Αναδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Εστία σε 6
συνέχειες με τον τίτλο «Μια παλαιά διάλεξις, η Ελληνοσαλεντική αποικία της
Ιταλίας», (έτος 96ον αρ. φύλλου 32845 στις 10/12/90 έως έτος 96ον αρ. φύλλου
32850 στις 15/12/90)
4.«Ποσειδωνιάται» Κ. Π. Καβάφη Ανέκδοτα
ποιήματα 1882-1923, Ίκαρος 1968
