ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ

της Ελένης Λαδιά Με αφορμή το βιβλίο που διάβαζα αυτές τις ημέρες για τη ζωή της Άιρις Μέρντοχ ξανασκέφτηκα –κάτι που συνέβαινε σε όλη μου τη συγγραφική ζωή– το μέγα θέμα για την αληθινή ύπαρξη των προσώπων ενός μυθιστορήματος. Η αγενής προσπάθεια των μελετητών να εντοπίσουν σε ένα μυθιστόρημα υπαρκτά πρόσωπα που έγιναν ήρωες μυθιστορήματος, και ακόμη περισσότερο η αναιδέστατη ερώτηση γνωστών και φίλων του συγγραφέως: «Στο βιβλίο σου γράφεις για τον (ή τη) δείνα…;» φαίνεται πως είναι ανυπόστατη. Είναι μία ερώτηση που εκνευρίζει τον αληθινό δημιουργό, όπως ήταν και η Μέρντοχ, ο οποίος γνωρίζει πως ό,τι συντελείται στη διαδικασία της γραφής είναι μια αλχημεία. Πώς μπορούμε να μιλούμε για πραγματική ύπαρξη των προσώπων ενός βιβλίου, αφού τα πορίσματα της νεότερης φυσικής μιλούν για μια εικονική πραγματικότητα (matrix), που τη συλλαμβάνουν οι αισθήσεις μας; Αφού οτιδήποτε βλέπουμε δεν είναι παρά η προβολή του αληθινού σύμπαντος; Στο Photoshop, άλλη μια διαδικασία αλχημείας υπάρχει, ένα όργανο: είναι ο φακός που συνδέεται με την εικονική πραγματικότητα και έχει τη δυνατότητα να αυξομειώνει φαινομενικώς την εικόνα. Αναλογικώς μπορούμε να φανταστούμε πως ένας παράλληλος φακός είναι σφηνωμένος στον εγκέφαλο του συγγραφέως. Έτσι, μία έμπνευση που έχει στόχο ένα υπαρκτό πρόσωπο, κατ’ ευφημισμόν υπαρκτό, αφού η πραγματικότητα είναι ένα matrix, μεταφέρεται στο βιβλίο του συγγραφέως αλλοιωμένο από την προσωπική του ματιά και μετατρέπεται απλώς σε μια προβολή του προσώπου της εικονικής πραγματικότητας. Ο φακός του συγγραφέως αυξομειώνει κατά την προσταγή της έμπνευσης (ακόμη μιας σκοτεινής διαδικασίας), την υποτιθέμενη πραγματικότητα του αληθινού προσώπου σ’ έναν εικονικό ήρωα του βιβλίου. Με τέτοιες αλχημικές διαδικασίες, πώς μπορούμε να μιλάμε για υπαρκτά πρόσωπα στον χώρο της λογοτεχνίας; Πώς μπορούμε να υποψιαζόμαστε τον συγγραφέα για έναν ανύπαρκτο ρεαλισμό; Όλα μεταστοιχειώνονται στο τέλος σε ένα «είδωλο ειδώλου», όπως είχε διακρίνει η μεγαλοφυΐα του Πλωτίνου. Πηγή: diastixo.gr